لينک دانلود
درس خارج فقه آیت الله حسینی قزوینی (دام عزه) – سال بیستم
(جلسه هفتاد و ششم 08 02 1403)
موضوع: نقد روایت جعلی « يأبى الله والمؤمنون الا أبا بكر»
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِه مُحَمَّد وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَبِهِ نَسْتَعين وَهُوَ خَيرُ نَاصِرٍ وَ مُعِينْ الْحَمْدُلِلَّه وَ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَعلَیٰ آلِهِ آل الله لَا سِيَّمَا علَیٰ مَوْلانَا بَقِيَّةَ اللَّه وَ الّلعنُ الدّائمُ علَیٰ أَعْدائِهِمْ أعداءَ الله إلىٰ يَوم لِقَاءَ اللّه الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه. وَ أُفَوِّضُ أَمْري إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصيرٌ بِالْعِباد حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكيل نِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصير
پرسش:
استاد! خداوند عالم ... آفریده که ناظر اعمال ما باشد این ها در کنار منصبی که دارند این ها از ابتدا علم به اعمال ما دارند چطوری این ها را خداوند به عنوان ناظر، شاهد اعمال ما آفریده است؟
پاسخ:
قضیه فراتر از این ها است. ما یک مقدار غفلت کردیم دوستان اگر حوصله داشته باشند کتاب مصباح الهدایه را مطالعه بکنند. در هر صفحه دو، سه تا جمله را هم متوجه بشوند خوب است مابقی را هم تا آخر همین طور ورق بزنند بروند خیلی از اعتقادات ما زیر و رو می شود.
پرسش:
این درست است ولی آیا خداوند عالم ... به امام زمان عجل الله فرجه الشریف فرموده شاهد اعمال بندگان ما هم باش؟ این طور است؟ بر اساس علم غیبی که دارند روزهای دوشنبه و پنجشنبه اعمال ما خدمت پیامبر اکرم و ائمه عرضه می شود...
پاسخ:
این را نگویید استغفار کنید. (فقط) دو شنبه و پنج شنبه نه. به خاطر این که بعضی از انسان ها به این ها به صورت یک انسان و بشر نگاه می کردند چنین فرموده اند. و الّا حضرت ولی عصر به بنده و جنابعالی قبل از میلیاردها سال که به دنیا بیاییم می دانستند حضرتعالی این سوال را از من می کنید بنده هم چه جوابی به شما می دهم. نه الان.
قبل از خلقت ما حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف از همه این ها آگاه بوده اند و تا آخر عمر ما هم حتی از نیّت ما که چه می گذرد آگاه هستند. اگر غیر از این عقیده داریم تجدید نظر کنیم.
روایات هم در این زمینه زیاد داریم، این را هم دقت کنید آن زمان مردم، ائمه (علیهم السلام) و حتی رسول اکرم را به عنوان یک بشر می دانستند که گاهی یک وحیی به این ها می شده و از مطالب پشت پرده با خبر می شدند. ولی حقیقت خیلی بالاتر از این ها است.
(وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيبِ وَالشَّهَادَةِ فَينَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ)
بگو: «عمل کنيد! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مي‌بينند! و بزودي، بسوي داناي نهان و آشکار، بازگردانده مي‌شويد؛ و شما را به آنچه عمل مي‌کرديد، خبر مي‌دهد!»
سوره توبه (9): آیه105
علم رسول الله را در کنار علم الله آورده است والمؤمنون، امام فرمود مؤمنین ما هستیم مؤمنین عادی که از پشت گوش خودشان هم خبر ندارند.
پرسش:
ذیل همین روایت آوردند که روزهای پنجشنبه و دو شنبه اعمال ما عرضه می شود.
پاسخ:
برای این است که یک مقدار ترغیب حاصل شود و الا آن حضرت هر لحظه اعمال ما را می بینند بلکه عمل ما از کانال این ها می گذرد. نیتی که من می کنم این نیت ها از قلب مقدس حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف نگذرد من نمی توانم نیت کنم.
آغاز بحث...
أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ؛ آقای علی عبدالرزاق می گوید علمای ما به هیچ وجه در رابطه با بحث سیاست آیات را نیاوردند. می گوید روایات هم ما نداریم.
آیات را عرض کردیم و مفصل جواب دادیم، در رابطه با روایات هم دوستان این نکته را دقت کنند این بحث یک بحث اساسی است من فقط کتاب عضد الدین ایجی با شرح سید جرجانی را انتخاب کردم.
اگر این را ما خوب بتوانیم حلاجی کنیم هم حرف قاضی عبدالجبار حلاجی شده هم تفتازانی و هم فخر رازی. حدود هشتاد و پنج درصد تا نود درصد مطالبی که آقایان در کتب کلامی دارند در شرح مقاصد آمده است.
عبدالرزاق می گوید علمای ما به آیات استدلال نکردند. استدلالی که به روایت کردند این استدلال چند دسته است یک دسته تحت عنوان ادلة امامة ابی بکر است.
«النصوص الدالة علی امامة أبي بکر»
دوستان دسته بندی ها را داشته باشند. ما با این دسته بندی ها کار داریم.
1. النصوص الدالة علی امامة أبي بکر
آقای عبدالرزاق! اگر شما راست می گویی آیاتی که این ها آورده اند را نقد کن، نه یک چیزی که خودت بروی انتخاب کنی که هیچ کس از علماي اهل سنت به این استدلال نکرده استز این یک بخش است.
2. بخش دیگر تحت عنوان امامة الائمة الثلاثة ابوبکر، عمر و عثمان است. امیر المؤمنین را کار ندارد چون در مورد امیر المؤمنین همه شان موضع گرفته اند یعنی ادله به درد نمی خورد مگر این که ادله عامه ی ابوبکر و این ها بیاید امیر المؤمنین را بگیرد. «امامة ائمة الثلاثة»
یک بخشی هم دارد: «افضل الناس بعد رسول الله ابوبکر است» پس ایشان دو دسته روایت دارد. یک دسته نصوص دال بر امامت ابی بکر نه خلافت ابی بکر. عزیزان این را دقت کنند بحث خلافت یک مقدار فراتر از امامت است.
سیواسی در شرح فتح القدیر دارد:
«وإن أنكر خلافة الصديق أو عمر رضي الله عنهما فهو كافر»
شرح فتح القدير؛ اسم المؤلف: كمال الدين محمد بن عبد الواحد السيواسي الوفاة: 681هـ، دار النشر: دار الفكر - بيروت، الطبعة: الثانية، ج1، 350
بعد سبکی تعبیرش عوض می شود:
«وفيمن أنكر إمامة أبي بكر وعمر أن الصحيح أنه يكفر»
فتاوى السبكي؛ اسم المؤلف: الامام أبي الحسن تقي الدين علي بن عبد الكافي السبكي الوفاة: 756هـ، دار النشر: دار المعرفة - لبنان/ بيروت، ج2، ص576
عبارت عوض شد خلافت رفت امامت آمد «وفيمن أنكر إمامة أبي بكر وعمر أن الصحيح أنه يكفر» ابن نجیم از علمای بزرگ مصر است میگوید:
«وَإِنْ أَنْكَرَ خِلَافَةَ الصِّدِّيقِ فَهُوَ كَافِرٌ»
البحر الرائق شرح كنز الدقائق؛ اسم المؤلف: زين الدين ابن نجيم الحنفي الوفاة: 970هـ، دار النشر: دار المعرفة - بيروت، الطبعة: الثانية، ج1، ص370
طحطاوی به همین شکل دارد. ابن حجر در کتاب الصواعق المحرقه دارد:
«من أنكر إمامة أبي بكر رضي الله عنه فهو كافر وقال بعضهم وهو مبتدع والصحيح أنه كافر وكذلك من أنكر خلافة عمر في أصح الأقوال ولم يتعرض أكثرهم للكلام على ذلك»
الصواعق المحرقة على أهل الرفض والضلال والزندقة؛ اسم المؤلف: أبو العباس أحمد بن محمد بن علي ابن حجر الهيثمي الوفاة: 973هـ، دار النشر: مؤسسة الرسالة - لبنان - 1417هـ - 1997م، الطبعة: الأولى، تحقيق: عبد الرحمن بن عبد الله التركي - كامل محمد الخراط، ج1، ص139
دوستان این را دقت کنند که ما با این وضع مواجه هستیم . خدا کسانی را که در قسمت تألیف قلوب اهل سنت زحمت کشیدند جزای خیر عنایت کند. ما نمی خواهیم زحمات این ها را نادیده بگیریم. ولی آیا این ها در طول این 45 سال این طور فتاوای تند را توانستند تعدیل کنند؟! ما بارها گفتیم شیخ مفید یک حرفی زده برای مقلدین خودش حجت بوده است، آمدیم همه را توجیه کردیم. علامه مجلسی یک حرفی در رابطه با شیخین زده آن برای خودش و مقلدین خودش بوده است.
آیا آن ها هم در این زمینه اظهار نظری کرده اند؟ یا الان این فتواهای (تکفیر شیعه) در کتاب های درسی شان در حوزه ها شان دارد مطرح می شود؟
ببینید طبری چه می گوید:
«من قال ان أبا بكر وعمر ليسا بامامي هدى يقتل يقتل»
لسان الميزان؛ اسم المؤلف: أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل العسقلاني الشافعي الوفاة: 852، دار النشر: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات - بيروت - 1406 - 1986، الطبعة: الثالثة، تحقيق: دائرة المعرف النظامية - الهند -، ج5، ص101
«من قال ان أبا بكر وعمر ليسا بإمامي هدى يقتل»
تذكرة الحفاظ؛ اسم المؤلف: أبو عبد الله شمس الدين محمد الذهبي الوفاة: 748، دار النشر: دار الكتب العلمية - بيروت، الطبعة: الأولى، ج 2، ص 712
هرکس قائل باشد که ابوبکر و عمر امام هدایت نیستند -نه این که امام نیستند- امام هدایت نیستند یُقتَل یُقتَل. الان این کتاب ها هم در کتابخانه های عمومی ما است و در کتابخانه های اهل سنت هم هست.
درهرصورت...
ما (اهل تقریب و وحدت) نتوانستیم برای این ها ثابت کنیم وضوی شیعه وضوی صحیحی است. حاج آقای محمدی گلپایگانی که عضو هیئت امنای بنیاد بین المللی غدیر است می گفتند: در سفر ده – پانزده سال قبل به زاهدان در همایشی که با علمای اهل سنت بودیم، دیدم علمای اهل سنت در یک گوشه ای دارند نماز جدا می خوانند رفتم یک تشری به این ها زدم و گفتم بیایید نماز به جماعت بخوانیم. آنها گفتند وضوی شما (شیعه) باطل است!
خیلی عجیب است! می گویند وضوی شما شیعیان باطل است! ما این را نتوانستیم برای آن ها تفهیم کنیم چه برسد به بحث «یُقتل یُقتل» دقت کنید در صحیح بخاری نیز حدیثی درمورد مسح پاها موجود است:
در کتاب صحیح بخاری دارد می گوید:
«وَنَحْنُ نَتَوَضَّأُ فَجَعَلْنَا نَمْسَحُ على أَرْجُلِنَا»
الجامع الصحيح المختصر؛ اسم المؤلف: محمد بن إسماعيل أبو عبدالله البخاري الجعفي الوفاة: 256، دار النشر: دار ابن كثير , اليمامة - بيروت - 1407 - 1987، الطبعة: الثالثة، تحقيق: د. مصطفى ديب البغا، ج1، ص33، ح60، همچنین جلد 1 صفحه 48، ح96
«نَمْسَحُ على أَرْجُلِنَا» دیگر از این بالاتر؟! این را نتوانستیم برای آن ها بفهمانیم که قضیه اش چیست؟
امیدوارم که ان شاءالله دوستان بتوانند در این زمینه کاری بکنند البته زحمات زیادی کشیدند اگر واقعا این زحمات نبود مشکلات بیش از این بود.
البته بعضی ها دارند می گویند این تقریب چه کرده و چه نکرده است همین اندازه که توانستند نگذارند آتش اختلاف و فتنه شیعه و سنی در کشور درست بشود بالاترین خدمت را آقایان به این نظام کردند!
درهرصورت...
ما در این جا سه تا بحث داریم:
1. ادله اهل سنت بر امامت ابی بکر؛
2. ادله اهل سنت بر امامت ثلاثه؛
3. ادله اهل سنت بر افضلیت ابوبکر.
من چندین بار کتاب اقای علی عبدالرزاق را از اول تا آخر تورق کردم حرف هایی که متکلمین شان زده است اشاره هم نکرده است. نسبت شیعه دو سه صفحه دارد از این حرف ها می زند که ادله شیعه ضعیف است، موهوم است، موضوع است و منکر است.
ولی یک جا نیامده بگوید ادله ای که قاضی عبدالجبار، عضد الدین ایجی، جرجانی و تفتازانی آورده اند، این است و این نقد وارد است. بزرگان کلامی این ها چهار، پنج تا بیشتر نیستند، صد تا دویست تا که نیستند به نظرات همین چهار، پنج، شش تا این آقا نتوانسته مراجعه بکند.
وقتی به عضد الدین ایجی رسیده به یک صفحه ای مراجعه داشته که تقریبا با نیت و قصدش موافق بوده است و آن یک سطر را اورده. بعد گفته ایشان این جا اشتباه کرده ابن خلدون آمده ایراد گرفته است.
ابن خلدون ایراد گرفته ادله را ایشان اشاره کرده است چرا ادله ای که ابن خلدون آورده نقل نکردی؟!
در هر صورت...
ایشان هشت تا دلیل برای امامت ابی بکر فی الکتاب و السنه آورده است. از این هشت تا دلیل شما بیا دو سه تا دلیل را نقل و سپس نقد کن تا ببینیم آیا توانایی نقد همین علمای خودتان را داری یا فقط علیه نظرات علمای شیعه بحث می کنی؟
ده تا دلیل در مورد افضلیت ابوبکر بر همه صحابه آورده است و ملاک را هم می گوید افضلیت بوده است اگر انتخاب هم کردند چون افضل الناس بوده است انتخاب کرده اند.
شما دو سه تا از این دلیل ها را زحمت می کشیدی می آوردی تا ما می دیدیم که اصلا توانایی نقد شما چه اندازه است.
این هفتمین دلیل ایشان است و در حقیقت سه تا دلیل در دلیل هفتمش است. یکی تقدیمه فی الصلاة، یکی حدیث:
«يأبى الله والمؤمنون الا أبا بكر»
فضائل الصحابة؛ اسم المؤلف: أحمد بن حنبل أبو عبد الله الشيباني الوفاة: 241، دار النشر: مؤسسة الرسالة - بيروت - 1403 - 1983، الطبعة: الأولى، تحقيق: د. وصي الله محمد عباس، ج1، ص389
یکی هم:
«يأبى الله والمسلمون إلا أبا بكر»
كتاب المواقف؛ اسم المؤلف: عضد الدين عبد الرحمن بن أحمد الإيجي الوفاة: 756هـ، دار النشر: دار الجيل - لبنان - بيروت - 1417هـ - 1997م، الطبعة: الأولى، تحقيق: عبد الرحمن عميرة، ج3، ص630
آقای عبدالرزاق! این که دیگر متن روایت کتب حدیث خود شماست :
« يأبى الله والمؤمنون الا أبا بكر »
الحاكم النيسابوري، محمد بن عبدالله (متوفاى405 هـ)، المستدرك علی الصحيحين، ج3، ص447، تحقيق: يوسف عبد الرحمن المرعشلي، دار المعرفة، بيروت.
تازه این جا این آقای عضد الدین ایجی خیلی به جاده خاکی زده است این «يأبى الله ورسوله إلا أبا بكر» برای حدیث قرطاس است. جرأت نکرده اسم حدیث قرطاس را بیاورد. وقتی پیامبر می گوید:
«ائْتُونِي بِكِتَابٍ أَكْتُبْ لَكُمْ كِتَابًا لَا تَضِلُّوا بَعْدَهُ قال عُمَرُ إِنَّ النبي صلى الله عليه وسلم غَلَبَهُ الْوَجَعُ وَعِنْدَنَا كِتَابُ اللَّهِ حَسْبُنَا»
الجامع الصحيح المختصر؛ اسم المؤلف: محمد بن إسماعيل أبو عبدالله البخاري الجعفي الوفاة: 256، دار النشر: دار ابن كثير , اليمامة - بيروت - 1407 - 1987، الطبعة: الثالثة، تحقيق: د. مصطفى ديب البغا،ج 1، ص 54، کتاب العلم، باب 39، ح114
«إن الرجل ليهجر على عادة العرب»
ديوان المتنبي؛ اسم المؤلف: أبو البقاء العكبري الوفاة: 616، دار النشر: دار المعرفة - بيروت، تحقيق: مصطفى السقا/ إبراهيم الأبياري/ عبد الحفيظ شلبي، ج1، ص9
ولی گفت: «يأبى الله ورسوله إلا أبا بكر» این خیلی جالب است که دلیل محکم برای امامت ابابکر می شود! حالا به بحث صلاة هم کاری نداریم.
پیغمبر فرمود «يأبى الله ورسوله إلا أبا بكر» قلم دوات نیاوردند به پیغمبر گفتند یهجر، یهجر بعد همین که یهجر گفتند قلم نیاوردند فرمود «يأبى الله ورسوله إلا أبا بكر» این شد دلیل قاطع و محکم برای امامت آقای ابابکر!
نکته قابل تأمل اینکه در روایت (اهل سنت در مستدرک حاکم) رسول خدا، بعد از قضیه هجر فرموده يأبى الله والمؤمنون الا أبا بكر! اگر قبل از هجر می گفت باز حرفی نبود! ولی بعد از این که گفتند: «إن الرجل ليهجر» و قلم و کاغذ نیاوردند، گفتند که پیغمبر فرمود: مسئله ای نیست خدا و پیامبر اراده کرده اند که ابوبکر خلیفه و امام باشد! باید از اهل سنت پرسید چطور اینکه پیامبر فرمود قلم و کاغذ بیاورید هذیان است اما بلافاصله بعد که نقل می کنید فرموده ابوبکر باید خلیفه باشد، هذیان نیست؟!!!
والسلام علیکم ورحمة الله و برکاته
