(جلسه هفتاد و هفتم 27 2 1401)

موضوع:  تقیید روایات نهی از قیام قبل، با قیام جناب زید بن علی (علیه السلام) 

اللهم صل علی محمدٍ وآل محمد وعجل فرجهم اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و هو خیر ناصر و معین الحمدلله والصلاة علی رسول الله وعلی آله آل الله لاسیما علی مولانا بقیة الله واللعن الدائم علی اعدائهم اعداء الله إلی یوم لقاء الله، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه‏، وَ أُفَوِّضُ أَمْري إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصيرٌ بِالْعِباد حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكيل‏ نِعْمَ الْمَوْلى‏ وَ نِعْمَ النَّصير

پرسش:

در رابطه با توسل، توسل به غیر زندگان مثلا پیامبر و اولیاء آیه داریم که به توسل تصریح کرده باشد؟

پاسخ:

(يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ)

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و وسيله‌اي براي تقرب به او بجوئيد!

سوره مائده(5): آیه 35

پرسش:

این خیلی کلی است و نمی شود زیاد به آن استناد کرد.

پاسخ:

اطلاق وسیله چیست؟ به قول آقای مرعشی که می گفت آیات و روایات را به عوام الناس، به کوچه بازاری ها عرضه بداریم که ببینیم چه برداشتی می کنند، می گفتند ما طلبه ها ذهنمان آلوده به إن قلت و قلت است و خیلی متوجه نیستیم، و اضافه توسل فرزندان حضرت یعقوب.

پرسش:

این در زمان زنده بودن حضرت یعقوب اتفاق می افتد؟

پاسخ:

دیگر فرقی نمی کند، زمانی که توسل مشروع شد، زنده و مرده فرقی ندارد، مگر اینکه بیاید بگوید که برای زنده می شود توسل کرد، برای مرده نمی شود، مادامی که قرآن تفریقی قائل نشده است به هیچ وجهی ما نمی توانیم تفاوت قائل شویم. (وَابْتَغُوا إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ)؛ از آن طرف هم:

)لَا تَقُولُوا لِمَنْ يقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْياءٌ وَلَكِنْ لَا تَشْعُرُونَ)

و به آنها که در راه خدا کشته مي‌شوند، مرده نگوييد! بلکه آنان زنده‌اند،ولي شما نمي‌فهميد!

سوره بقره(2): آیه 154

(وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يرْزَقُونَ)

(اي پيامبر!) هرگز گمان مبر کساني که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‌اند، و نزد پروردگارشان روزي داده مي‌شوند.

سوره آل عمران(3): آیه 169

و از آن طرف:

(وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا)

و اگر اين مخالفان، هنگامی که به خود ستم می‌کردند (و فرمانهای خدا را زير پا می‌گذاردند)، به نزد تو می‌آمدند؛ و از خدا طلب آمرزش می‌کردند؛ و پيامبر هم براي آنها استغفار می‌کرد؛ خدا را توبه پذير و مهربان می‌يافتند.

سوره نساء (4): آیه 64

تمام فقهای اهل سنت بأجمعهم حنفی ها، مالکی ها، شافعی ها، حنبلی ها، اتفاق نظر دارند که یکی از مستحبات حج زیارت قبر رسول الله (صلی الله علیه واله وسلم) و قرائت این آیه و توسل به پیغمبر است، این اجماع علمای اهل سنت است، الا بعد از ابن تیمیه که علقه مضغه هایی آمدند یک اشغالی کردند. اجماع هست.

 و اضافه بر اینکه انسان که از دنیا می رود، ما به زنده به جسمش متوسل می شویم یا به روحش متوسل می شویم؟ قطعا به روحش متوسل می شویم چرا که جسمش ارزشی ندارد، این روح بعد از مردن تعالی پیدا می کند، احاطه اش به عالم گسترده تر می شود.

 پس این روح با مردن به هیچ وجه تغییری پیدا نکرده است، روح پیغمبر روح است، در حال حیات شان هم روح است، بعد از رحلت شان هم روح است، در حال حیات شان هم به روح شان متوسل می شویم، بعد از رحلت شان هم ما به روح شان متوسل می شویم.

 اگر به جسم شان متوسل می شدیم، بله، می گفتیم پیغمبر مرده اند و دیگر از بین رفتند، اما چون که به روح شان متوسل می شویم، دیگر فرقی نمی کند برای ما.

پرسش:

فرق غیب و پیشگویی که پیامبر می فرمودند در چیست؟

پاسخ:

هیچ فرقی ندارد.

(وَلَا يحِيطُونَ بِشَيءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ)

و کسي از علم او آگاه نمي‌گردد؛ جز به مقداري که او بخواهد.

سوره بقره(2): آیه255

هر اندازه که خدای عالم بخواهد این ها از گذشته و آینده خبر می دهند، در نزد خودشان هیچ چیزی ندارند.

(قُلْ لَا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلَا أَعْلَمُ الْغَيبَ(

بگو: «من نمي‌گويم خزاين خدا نزد من است؛ و من، (جز آنچه خدا به من بياموزد،) از غيب آگاه نيستم

سوره انعام(6): آیه50

از نزد خودم غیب ندارم، ولکن:

(أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيئَةِ الطَّيرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيكُونُ طَيرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ)

و (او را به عنوان) رسول و فرستاده به سوي بني اسرائيل (قرار داده، که به آنها مي‌گويد:) من نشانه‌اي از طرف پروردگار شما، برايتان آورده‌ام؛ من از گل، چيزي به شکل پرنده مي‌سازم؛ سپس در آن مي‌دمم و به فرمان خدا، پرنده‌اي مي‌گردد. و به اذن خدا، کور مادرزاد و مبتلايان به برص [= پيسي‌] را بهبودي مي‌بخشم؛ و مردگان را به اذن خدا زنده مي‌کنم؛ و از آنچه مي‌خوريد، و در خانه‌هاي خود ذخيره مي‌کنيد، به شما خبر مي‌دهم؛ مسلما در اينها، نشانه‌اي براي شماست، اگر ايمان داشته باشيد!

سوره آل‌عمران (3): آیه 49

پرسش:

آیا می شود بعد از تشهد نماز، بعد از شهادت دادن به وحدانیت رسالت پیغمبر، می شود به ولایت حضرت امیر المؤمنین هم شهادت داد؟

پاسخ:

اصلا و ابدا این صلاح نیست، همان شهادت ثالثه را حفظ کنیم برای مان کافی هست، همینی را که داریم نگذاریم خراب بشود، این تقریبی ها از دست ما نگیرند، خدا را شاکر باشیم.

پرسش:

مشورت های پیغمبر فقط در جنگ بوده یا در موارد دیگر هم بوده؟ چون عده ای می گویند که فقط در جنگ بوده است؟

پاسخ:

هم در جنگ بوده، هم در رابطه با مسائل اسراء بوده، که عمده این مشورت در بحث جنگ است، که قرآن هم می گوید:

) وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ(

و در کارها، با آنان مشورت کن! اما هنگامي که تصميم گرفتي، (قاطع باش! و) بر خدا توکل کن.

سوره آل عمران(3): آیه159

پیامبر مشورت کردند، یک دسته چیزی گفتند، و دسته ای دیگر چیز دیگری گفتند، و این هم برای اینکه به مسلمانان شخصیت بدهند، به شخصیت مسلمانان احترام شود، پیامبر نیازی به مشورت با دیگران ندارد.

) إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يوحَى إِلَي(

فقط از چيزي که بر من وحي مي‌شود، پيروي مي‌کنم.

سوره یونس(10): آیه15

این دیگر همه چیز را برهم می زند. شما پنجاه تا آیه (وَشَاوِرْهُمْ) بیاورید، ) إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يوحَى إِلَي( همه را تحت پوشش قرار می دهد، روی همه خط قرمز می کشد.

پرسش:

استاد یکی از ادله اهل سنت برای خلافت ابی بکر همین آیه (وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ) است که می گویند که اگر برای ما ثابت بشود که فقط پیامبر در امور جنگی و دفاعی مشورت می کرده است دیگر نمی توانند به این استناد کنند.

پاسخ:

خودشان همه گفته اند که (وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ) در جایی است که امری نباشد، تمام فقهای اهل سنت فتوا داده اند مشورت در جایی است که امری نباشد، آیا پیامبر در تعداد رکعت های نماز مشورت کرده که چند رکعت بخوانید؟ برای چگونه روزه گرفتن مشورت کرده اند؟ برای اینکه چطور حج برویم مشورت کرده اند؟ خیر، اگر ثابت شد که بحث خلافت نص است، امری است:

(يا أَيهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ)

اي پيامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملا (به مردم) برسان! و اگر نکني، رسالت او را انجام نداده‌اي! خداوند تو را از (خطرات احتمالي) مردم، نگاه مي‌دارد؛ و خداوند، جمعيت کافران (لجوج) را هدايت نمي‌کند.

سوره مائده (5): آیه 67

 (إِنَّمَا وَلِيكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ)

سرپرست و ولي شما، تنها خداست و پيامبر او و آنها که ايمان آورده‌اند؛ همانها که نماز را برپا مي‌دارند، و در حال رکوع، زکات مي‌دهند.

سوره مائده (5): آیه 55

 (الْيوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا )

امروز، دين شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به عنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم!

سوره مائده (5): آیه 3

 (إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً)

من در روي زمين، جانشيني [= نماينده‌اي‌] قرار خواهم داد.

سوره بقره(2): آیه30

اگر بنا شد که در امر خلافت امر باشد، دیگر نوبت به مشورت نمی رسد، مشورت در جایی است که امری از سوی خداوند عالم صورت نگرفته باشد، و ما هزاران دلیل داریم که در امر خلافت، امر صورت گرفته است.

ببینید، اگر مسئله مشورت درست است و مشورت باید در امر خلافت باشد، در صحیح بخاری، در آن حدیثی که فلته است، خود عمر می گوید که درباره خلافت ابوبکر مشورتی نبود.

«إنما كانت بَيْعَةُ أبي بَكْرٍ فَلْتَةً وَتَمَّتْ وَلَكِنَّ اللَّهَ وَقَى شَرَّهَا وَلَيْسَ فيكم من تُقْطَعُ الْأَعْنَاقُ إليه مِثْلُ أبي بَكْرٍ من بَايَعَ رَجُلًا من غَيْرِ مَشُورَةٍ من الْمُسْلِمِينَ فلا يتابع هو ولا الذي تابعه تَغِرَّةً أَنْ يُقْتَلَا »

الجامع الصحيح المختصر؛ اسم المؤلف: محمد بن إسماعيل أبو عبدالله البخاري الجعفي الوفاة: 256، دار النشر: دار ابن كثير , اليمامة - بيروت - 1407 - 1987، الطبعة: الثالثة، تحقيق: د. مصطفى ديب البغا، ج6، ص2505، ح6442

پس معلوم می شود که مشورتی در کار نیست، و این در صحیح بخاری آمده است! و زمانی که ابوبکر عمر را انتخاب کرد، با کسی مشورتی کرد یا نه همه مخالف بودند؟ صحابه مخالف بودند، طلحه، زبیر، حضرت علی و غیره گفتند:

«وليت علينا رجلا فظاً غليظاً ماذا تقول لربك إذا لاقیته»

تاريخ المدينة المنورة؛ اسم المؤلف:  أبو زيد عمر بن شبة النميري البصري الوفاة: 262هـ ، دار النشر: دار الكتب العلمية - بيروت  - 1417هـ-1996م، تحقيق: علي محمد دندل وياسين سعد الدين بيان، ج1، ص355، ح1098

«ماذا تقول لربك وقد وليت علينا فظا غليظا»

منهاج السنة النبوية؛ اسم المؤلف: أحمد بن عبد الحليم بن تيمية الحراني أبو العباس الوفاة: 728، دار النشر: مؤسسة قرطبة - 1406، الطبعة: الأولى، تحقيق: د. محمد رشاد سالم، ج6، ص155

این کجایش مشورت کردن است؟ عمر شورای شش نفره تشکیل داد، با چه کسی مشورت کرد؟ خود عمر زمان مرگش، در همان روایت است که می گوید، اگر من بخواهم کسی را انتخاب بکنم

«إن أستخلف فقد استخلف أبو بكر وإن لم أستخلف فلم يستخلف رسول الله صلى الله عليه وسلم»

می گوید اگر من خلیفه معین نکنم، به پیغمبر اقتدا کردم، اگر خلیفه معین کنم به ابوبکر اقتدا کردم.

التمهيد لما في الموطأ من المعاني والأسانيد؛ اسم المؤلف: أبو عمر يوسف بن عبد الله بن عبد البر النمري الوفاة: 463، دار النشر: وزارة عموم الأوقاف والشؤون الإسلامية - المغرب - 1387، تحقيق: مصطفى بن أحمد العلوي ,‏محمد عبد الكبير البكري، ج22، ص128

این دیگر همه چیز را به هم می زند.

پرسش:

از آن طرف آن روایت دیگر شان هم است که اگر پیامبری قرار بود بعد از پیامبر باشد عمر است.

پاسخ:

بله، اگر این هم باشد که باید عمر زودتر از ابوبکر خلیفه می شد. اگر این واقعا درست است نباید سراغ ابوبکر می رفتند.

پرسش:

استاد حرف های این ها باهم نمی خوانند اول می گویند افضل بعد از پیامبر ابوبکر است بعد از آن عمر است و در جای دیگر می گویند اگر بعد از پیامبر قرار بود نبی بیاید او عمر بود این تناقض است.

پاسخ:

بله، بارها من این را گفتم به شتر می گویند گردنت کج است می گوید کجای من راست است! یعنی واقعا یک آدم عاقل بیاید در ادله خلافت ابوبکر و عمر دقت بکند، کاملا متناقض است.

اصلا ما به این که شیعه هستیم این حرف را می زنیم کاری نداریم به عنوان یک بی طرف ما می گوییم: شما (اهل سنت) چه دلیلی بر خلافت ابوبکر دارید؟ چه دلیلی بر خلافت عمر دارید این را ما به ارائه بدهید؟

به چهار تا بچه هشت – نه ساله بگویند شما قضاوت کنید،‌ ما قصد توهین نداریم می گوییم ادله به قدری سست و بی اساس است و به قدری بی منطق است که یک بچه هفت – هشت ساله می فهمد که این دلیل و قاعده ارزش اعتقاد پیدا کردن ندارد.

من بارها گفتم خدا اگر به اندازه اول تا آخر دنیا به ما عمر بدهد و تمام عمرمان یک سجده شکر برای نعمت ولایت به جا بیاوریم باز هم کم است.

حضرت صادق (سلام الله علیه) می فرماید در این دنیا شما قدر ولایت را نمی دانید آن طرف که آمدید قدرت ما را دیدید و ارزش ولایت را چشیدید تازه می فهمید که خدا چه نعمتی به شما داده بوده است.

در روایت دیگر می فرماید: شما نمی دانید تا به این جا بیایید. مفضل می گوید من از ران پای ابان هَیْ بشکن می گرفتم می گفتم سوال کن چیه چه می بینیم؟ تا این که حضرت فرمود وقتی به این جا رسید اشاره به حلقوم می کند شما حضرت رسول اکرم و حضرت امیر را می بینید. حضرت رسول بالای سرتان و حضرت امیر پای پایتان است.

أبان بن عثمان ، عن عقبة أنه سمع أبا عبد الله عليه السلام يقول : إن الرجل إذا وقعت نفسه في صدره يرى ، قلت : جعلت فداك وما يرى ؟ قال : يرى رسول الله ( صلى الله عليه وآله ) فيقول له رسول الله ( صلى الله عليه وآله ) : أنا رسول الله أبشر ثم يرى علي بن أبي طالب ( عليه السلام ) فيقول : أنا علي بن أبي طالب الذي كنت تحبه تحب أن أنفعك اليوم ، قال : قلت له : أيكون أحد من الناس يرى هذا ثم يرجع إلى الدنيا ؟ قال : قال : لا ، إلا رأى هذا أبدا مات وأعظم ذلك ، قال : وذلك في القرآن قول الله عز وجل : " الذين آمنوا وكانوا يتقون لهم البشرى في الحياة الدنيا وفي الآخرة لا تبديل لكلمات الله "

الكلينی الرازي، أبو جعفر محمد بن يعقوب بن إسحاق (متوفاى328 هـ)، الأصول من الكافي، ج3، ص133، تحقيق: غفاري، علی اكبر ناشر: اسلاميه‏، تهران‏، الطبعة الثانية،1362 هـ.ش.

آغاز بحث...

بحث ما در رابطه با این گونه روایات بود:

«كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوت‏»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج8، ص295.

عرض کردیم یک دسته از این روایات به صورت مطلق است. دسته دوم روایات مقید است مثل:

«كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ (علیه السلام) فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ يُعْبَدُ مَنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.»

تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة؛ شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام،  محقق/ مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، ج15، ص52، بَابُ حُكْمِ الْخُرُوجِ بِالسَّيْفِ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ (علیه السلام)‏‏، ح6

در این جا یعبد من دون الله دارد. روایت بعد:

«مَنْ رَفَعَ رَايَةَ ضَلَالَةٍ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ.»

الكافي (ط - الإسلامية)، نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج8، ص297

همچنین:

«ما روي فيمن ادعى الإمامة و من زعم أنه إمام و ليس بإمام و أن كل راية ترفع قبل قيام القائم فصاحبها طاغوت‏»

دارد. ما به قضیه حضرت زید (رضوان الله تعالی علیه) رسیدیم که آقا امام هشتم (سلام الله علیه) به مأمون در مورد زید ابن موسی ابن جعفر که قیام کرده بود خانه های بنی العباس را ویران کرده بود، مأمون به خاطر امام هشتم او را نکشته بود، به امام رضا طعنه زد که قبل از زید برادرت، عموی تو هم زید ابن علی همچنین کاری کرد.

آقا امام هشتم فرمود عمویم زید برای رضای خدا و آل رسول الله قیام کرد و اگر موفق می شد قطعا خلافت را به ما اهل بیت بر می گرداند.

البته بعضی ها هم روایاتی در رابطه با انصار دارند که این را هم داخل پرانتز عرض کنم، می گویند انصار گفتند اگر ما خلافت را به عهده می گرفتیم مهاجرین را کنار می زدیم خلافت را به امیر المؤمنین تحویل می دادیم.

البته از آن طرف هم فرزند سعد ابن عباده وقتی که پدرش روایتی در خلافت حضرت امیر نقل کرد، پسرش گفت پدر! تو روایت را شنیده بودی و رفتی در سقیفه برای خلافت کاندید شدی؟ گفت بله! پسرش هم  قسم خورد که من دیگر تا آخر عمر با تو حرف نمی زنم و تا آخر عمر هم فرزندش با او حرف نزد!

عرض کردم قضیه انصار یک قضیه پیچیده است به این سادگی ها نمی شود حرف بزنیم و بگوییم چرا این ها یک دفعه در سقیفه بنی ساعده دنبال تعین خلیفه و کاندید کردن سعد ابن عباده و دیگران رفتند؟ یک مقدار دقت بیشتری می خواهد.

از کسانی که در مورد سقیفه کار کردند مرحوم مظفر کار کرده، مرحوم علامه عسکری کار کرده، و آقای نجم الدین طبسی کار کرده، البته کار ایشان را من ندیدم برای من  فرستادند ولی به دقت ندیدم. کتاب ایشان جدیدا منتشر شده و کتاب قطوری است با عنوان

 

ناگفته هایی از سقیفه ولی من دیدم در میان کسانی که روی موضوع سقیفه کار کردند، آقای باقر شریف قرشی ورود و خروج  خوب و معقولی دارد. مستدل تر و مستندتر به ذهن می رسد به نظرم ایشان دقت بیشتری دارد.

اگر دوستان خواستند مطالعه کنند کتاب خوبی است. عرض کردم هر کدام از این بزرگواران تحلیل های خوبی دارند ولی آقای باقر شریف قرشی هم آدم ملا است و هم مورخ توانمندی است و کتاب هایی  که در تاریخ ائمه (سلام الله علیهم) نوشته نکات خیلی ظریف و جالبی دارد، ورود و خروج قشنگی دارد.

پرسش:

استاد راجع به انصار که فرمودید در خطبه حضرت زهرا (سلام الله علیها) هم وقتی راجع به انصار صحبت می فرمایند یک حساب دیگر باز می کنند می فرماید از شما یک همچنین انتظاری نبود!

پاسخ:

بله شب ها هم که همراه حضرت امیر سلام الله علیه برای استمداد برای خلافت ، می رفتند به در خانه انصار می رفتند ما نداریم حضرت زهرا به در خانه مهاجرین رفته باشند. همه روایاتی که هست چنین می گویند.

پرسش:

انصار بو برده بودند که این ها می خواهند چنین غلطی بکنند، این ها پیش دستی کردند.

پاسخ:

بله همان روایتی که من عرض کردم همین است. انصار می گویند ما دیدیم که این ها نمی گذارند خلافت به امیر المؤمنین برسد گفتیم اگر بنا بر این باشد ما اقدام می کنیم.

آن روایت هم هست که می گوید اگر این ها به خلافت برسند، خلافت به کسانی می رسد که ما پدران و برادران و عموهای ان ها را کشته ایم و آن ها از ما انتقام خواهند گرفت.

در هر صورت ...

آقای دکتر جواد خلیلی کتابی به نام السیقفه امّ الفتن دارد.

یک کتاب سقیفه هم اقای رضوی دارد ایشان هم خیلی خوب کار کرده است ولی خیلی تند است.

کتاب هایی که یک مقدار تند است و اهانت دارد خیلی با روحیه مان نمی سازد. ما هرچه مطالب اختلافی را تلطیف کنیم و بیان کنیم تأثیر گذاری اش بیشتر است.

 حتی وقتی یک شیعه هم می خواند می بیند کتابی که ما نوشتیم تند است و توهین و فحاشی و بی احترامی دارد، خود بچه شیعه هم حاضر نیست این کتاب را مطالعه کند و کنار می گذارد.

لذا همان تعبیری که قرآن دارد، تعبیر خیلی زیبایی است:

(فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَينًا لَعَلَّهُ يتَذَكَّرُ أَوْ يخْشَى)

اما به نرمي با او سخن بگوييد، شايد متذکر شود، يا (از خدا) بترسد!

سوره طه (20): آیه 44

ما بارها عرض کردیم ما در عالم هستی اولین و آخرین نفری که گفت:

(أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَى)

من پروردگار برتر شما هستم!

سوره نازعات (79): آیه 24

فرعون است. هیچ کسی نه قبل از او گفته و نه بعد از او گفته است. ولی خدای عالم می خواهد حضرت موسی و هارون را بفرستند می گوید (فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَينًا لَعَلَّهُ يتَذَكَّرُ أَوْ يخْشَى)؛ اگر ما می خواهیم صحبت های مان تأثیر بگذارد، چهار تا جوان سنی، چهار تا جوان وهابی، چهار تا جوان مسیحی یا یهودی (يتَذَكَّرُ أَوْ يخْشَى)؛ باشد (قَوْلًا لَينًا)، می خواهد.

ولی اگر ما می خواهیم عقده دلمان را باز کنیم، عصبانی هستیم بغض بعضی ها را در دل داریم می خواهیم عقده گشائی کنیم، حالا عقده هرچه می خواهد باشد، آن بحث دیگری می شود.

من به دوستان توصیه می کنم در صحبت ها و مقاله هایی که می نویسند تلاش بشود تا آن اندازه که امکان پذیر است ادبیات غدیری را داشته باشیم نه ادبیات سقیفه را.

ما خودمان کتاب قفاری را که جواب می دادیم، از روش «قولا لیّنا» استفاده کردیم.  کتاب قفاری یعنی اصول مذهب الشیعة اثنی عشری قوی ترین و مفصل ترین کتاب ضد شیعه در چهارده قرن است.

 آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (رضوان الله تعالی علیه)، آیت الله العظمی شبیری زنجانی به ما امر کردند. حتی آقای شبیری به من گفتند آقا شما درس و بحث حوزه ات را تعطیل کن به جواب این برس.

عبارت های قفاری نسبت به شیعه خیلی بی ادبانه و بی تربیتانه است، یعنی هرچه که به دهنش آمده نسبت به شیعه نثار کرده است.

دوستان که جواب می دادند، اگر جوابشان یک ذره تند بود من خط می کشیدم ما یک اختلاف شدیدی که با رفقا داشتیم می گفتند اقا ایشان این طور توهین می کند، فحش می دهد، اگر ما یک مقدار تند صحبت می کنیم می گوییم اقا این غیر معقول است لا یتعقل است به ما حق بدهید.

 گفتم نه عزیزان آن ها فرزندان تربیت شده سقیفه هستند از کوزه بیرون همان تراود که در او است، ما معتقدیم تربیت شده غدیر هستیم که امیر المؤمنین نسبت به معاویه می فرماید:

«إِنِّي أَكْرَهُ لَكُمْ أَنْ تَكُونُوا سَبَّابِين‏»

نهج البلاغة (للصبحي صالح)؛ نویسنده: شريف الرضى، محمد بن حسين، ناشر: هجرت، محقق/ مصحح: فیض الاسلام، ص323، خطبه 206

ما دوست نداریم حتی به معاویه و یاران معاویه هم شما فحش بدهید و توهین کنید.

در روایت دیگری امام صادق علیه السلام می فرمایند:

«وَ لَا تَقُولُوا خَرَجَ زَيْدٌ فَإِنَّ زَيْداً كَانَ عَالِماً وَ كَانَ صَدُوقاً وَ لَمْ يَدْعُكُمْ إِلَى نَفْسِهِ»

نگویید زید خروج کرده؛ زیرا زید هم عالم بود، هم صادق بود و دعوت به نفس هم نکرد. و ادعای امامت هم نکرد

 «إِنَّمَا دَعَاكُمْ إِلَى الرِّضَا مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) وَ لَوْ ظَهَرَ لَوَفَى بِمَا دَعَاكُمْ إِلَيْهِ»

اگر موفق هم می شد به وعده اش عمل می کرد، یعنی اگر حکومت را قبضه می کرد به ما می داد  و خودش مدعی امامت نبود.

«إِنَّمَا خَرَجَ إِلَى سُلْطَانٍ مُجْتَمِعٍ لِيَنْقُضَهُ فَالْخَارِجُ مِنَّا الْيَوْمَ إِلَى أَيِّ شَيْ‏ءٍ يَدْعُوكُمْ إِلَى الرِّضَا مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) فَنَحْنُ نُشْهِدُكُمْ أَنَّا لَسْنَا نَرْضَى بِهِ وَ هُوَ يَعْصِينَا الْيَوْمَ وَ لَيْسَ مَعَهُ أَحَدٌ وَ هُوَ إِذَا كَانَتِ الرَّايَاتُ وَ الْأَلْوِيَةُ أَجْدَرُ أَنْ لَا يَسْمَعَ مِنَّا إِلَّا مَعَ مَنِ اجْتَمَعَتْ بَنُو فَاطِمَةَ مَعَهُ فَوَ اللَّهِ مَا صَاحِبُكُمْ إِلَّا مَنِ اجْتَمَعُوا عَلَيْهِ إِذَا كَانَ رَجَبٌ فَأَقْبِلُوا عَلَى اسْمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج8، ص264

تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة؛ شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام،  محقق/ مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، ج15، ص50

که همان:

«العجب كل العجب بين جمادى و رجب»

می گوید فرج را در ماه رجب انتظار داشته باشید. این را می خواهد مطرح کند. باز روایت دیگری مرحوم شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا دارد.

«إِنَّ عَمِّي كَانَ رَجُلًا لِدُنْيَانَا وَ آخِرَتِنَا»

عموی ما حضرت زید هم مردی بود در دنیا در کار دنیوی مان از او راضی بودیم، هم نسبت به کار اخروی مان از او راضی بودیم.

 «مَضَى وَ اللَّهِ عَمِّي شَهِيداً كَشُهَدَاءَ اسْتُشْهِدُوا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلِيٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ (صلوات الله علیهم)

عيون أخبار الرضا (عليه السلام)؛ نویسنده: ابن بابويه، محمد بن على، مصحح: لا جوردی، مهدی، ناشر: نشر جهان، ج1، ص252

این نشان می دهد که اگر: «كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوت‏»؛ حالا قضیه امام حسین را می گوییم امام معصوم است. ولی زید که معصوم نیست. پرچمی هم بلند کرده و قیام هم کرده است و قیامش هم مورد تأیید ائمه (علیهم السلام) هم بوده است.

پس: «كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ» مشخص است طبق همان روایاتی که ما عرض کردیم  «كُلُّ رَايَةٍ یدعوا الی نفسه، کل رایة تدعی الامامة، کل رایة صاحبها طاغوت، کل رایة ضلالة»، نه هر پرچمی که بلند شد بلا فاصله ما برچسب بزنیم بگوییم این پرچم، پرچم طاغوت است از آن طرف هم نتیجه بگیریم جمهوری اسلامی هم جمهوری طاغوت است. چون امام فرموده: «كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوت‏»؛ این روش، روش عقلائی نیست، این که ما بیاییم یک روایت را بگیریم و روایات مقید را رها کنیم، روایات معارض را رها کنیم، روایات مخالف را رها کنیم این روش، روش علمی نیست.

حالا آقایان دنبال عقده گشائی هستند یا ورشکسته سیاسی هستند یا مشکلی دارند یا یارانه شان نرسیده است،‌ یا قضیه دیگر دارند می خواهند عقده گشائی کنند ما به آن ها کار نداریم. آن ها آزاد هستند هرچه می خواهند بگویند، بگویند. آن کسانی که مثل خودشان هستند آن ها می خواهند تبعیت کنند، تبعیت کنند. اما ما اگر بخواهیم بر مبنای روایات و احادیث جلو بیاییم احادیث این است و این را می گوید.

پرسش:

بعضی از علما مبنایشان این است می گویند آقای خویی تشکیل حکومت را در زمان غیبت امام زمان را واجب نمی دانستند.

پاسخ:

یعنی کسی بتواند حدود و دیات الهی را که قرآن این همه امر کرده اجرا کند و بتواند حکومت تشکیل بدهد و احکام الهی را پیاده کند جایز نیست؟

پرسش:

به هرحال وجوب نگفتند

پاسخ:

برای کسی که قدرت دارد چه؟ وجوب دارد یا ندارد؟ آیا اجرای حدود واجب است یا واجب نیست؟ مقدمات واجب هم واجب است یا واجب نیست؟

خود امام (رضوان الله تعالی علیه) در کتاب حکومت اسلامی که در نجف به نام ولایت فقیه تدریس کردند، آن جا ایشان می گوید اصل دلیل تشکیل حکومت ادله عقلی است. از روایات که استفاده می کنیم همه قابل مناقشه است. اما ادله عقلی تشکیل حکومت اسلامی هیچ مناقشه ای ندارد.

پرسش:

ولایت فقیه را در قید مطلقه ایراد دارند، که همان جایگاهی را که رسول الله و ائمه دارد برای فقیه هم قائل هستند در حالی که فقیه معصوم نیست و اشتباه دارد.

پاسخ:

بحث ولایت مطلقه و این ها را ما ان شاء الله بعدا عرض خواهیم کرد. عرض کردم من فرمایش امام را گفتم، ایشان می گوید تمام ادله تشکیل ولایت فقیه و حکومت قابل مناقشه است. نه این که جواب ندارد، یعنی می شود اشکال کرد، اشکالش هم جواب دارد ولی ادله عقلی حکومت اسلامی هیچ مناقشه ندارد.

یعنی کسی نمی تواند هیچ اشکالی بکند و جای اشکال کردن نیست، چون ما این همه آیات در حدود و دیات و اقامه عدل و رفع ظلم و امثال این داریم، اگر ما مسلمان هم نباشیم در یک جامعه ای باشیم که قدرت داریم می خواهیم اجرای عدالت کنیم عقل به ما حکم می کند شما برای اجرای عدالت و رفع ظلم حکومت تشکیل بده.

حتی در جایی که از اسلام و دیانت و خدا هم خبری نیست عقل حکم بر وجوب تشکیل حکومت و اجرای عدالت می کند.

پرسش:

آیا ادله عقلیه بر مطلق بودن ولایت فقیه دلالت دارد؟

پاسخ:

نه، عرض کردم بحث ولایت مطلقه را ان شاء الله عرض می کنیم. در ولایت مطلقه اگر بحث عصمت را ما بخواهیم به میان بکشیم، یک مقدار مشکل پیدا می کنیم.

ائمه (علیهم السلام) این ها قبل از این که ولایت تشریعی داشته باشند، ولایت تکوین دارند، همان تعبیر که مرحوم آقای خویی دارد، مرحوم امام دارد و مرحوم نائینی دارد. آقا ضیاء عراقی دارد، مرحوم میلانی دارد، صاحب کفایه دارد، صاحب مکاسب دارد که این ها ولایت مطلقه علی ماسوی الله دارند.

ولایت تشریعی این ها اگر منشعب از ولایت تکوین باشد نه فقیه هم چنین چیزی ندارد، و اگر ما بیاییم بگوییم نه ولایت تشریع شئ و ولایت تکوین شی اخر، اگر این باشد که ببینیم محدوده ولایت مطلقه فقیه چه است؟

ولایت مطلقه فقیه اگر این است که فقیه در یک جا تشخیص داد رفتن حج به صلاح مسلمان ها نیست، بیاید بگوید آقا امسال رفتن به حج حرام است، آیا این ولایت را فقیه دارد یا ندارد؟

اگر فقیه:

«مَنْ كَانَ مِنْكُمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَدِيثَنَا وَ نَظَرَ فِي حَلَالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْكَامَنَا فَلْيَرْضَوْا بِهِ حَكَماً فَإِنِّي قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَيْكُمْ حَاكِما»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج1، ص67، بَابُ اخْتِلَافِ الْحَدِيث‏، ح10

«مَنْ كَان‏ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِينِهِ، مُخَالِفاً لِهَوَاهُ، مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ يُقَلِّدُوه‏»

تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة؛ شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام،  محقق/ مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، ج27، ص131

و این روایاتی که ما در ادله ولایت فقیه داریم این ها را ما درست بدانیم، مقبوله عمر ابن حنظله و این ها را درست بدانیم لا شک و لا ریب که می تواند.

این تابع ادله است، ما ببینیم ادله که بر مشروعیت ولی فقیه اقامه می شود بردش چقدر است؟ ان شاء الله ما این را به حول و قوه الهی مفصل بحث می کنیم اگر امسال هم نرسیدیم سال آینده یکی از بحث های ما همین روایات متعددی است که ما داریم و همچنین ادله عقلی.

یعنی قبل از این که ما به احادیث برسیم آقایانی که از ادله عقلی ولایت مطلقه را استفاده کردند این را ما مطرح می کنیم، به دوستان هم می گوییم کتاب های که در این زمینه نوشته شده محبت کنند مطالعه کنند و ببینیم قضیه چه است.

پرسش:

استاد! ادله عقلی، ولایت مطلقه را ثابت می کند؟

پاسخ:

ببینید بحث سر این است که اگر گفتیم اجرای حدود و اقامه عدل و رفع ظلم به صورت مطلق بر فقیه واجب و لازم است، وقتی بر وجوب این حکم کرد بر وجوب تمام مقدماتش هم حکم می کند، بر حرمت تمام مخالفاتش هم حکم می کند.

یعنی استقلال عقلی ما درست کردیم این استقلال عقلی هم مقدماتی دارد، هم مؤخراتی دارد، هم واجباتی دارد و هم محرماتی دارد، حالا منظور از محرمات، محرمات عقلی است نه محرمات شرعی!

اگر استقلال عقلی را در یک مسئله ثابت کردیم و تام بود به لوازم آن هم باید ملتزم باشیم. و اگر نتوانستیم بحث دیگری می شود.

 

پرسش:

استاد این شامل همه چیز می شود.

پاسخ:

بله، در رابطه با بحث سپر آدمی در جنگ همین مسئله است. یک اصطلاح خاصی در فقه دارد به نام تُرس.

در رابطه با تُرس دشمن آمده تعدادی از مسلمان ها را آورده جلوی سپاه خودش قرار داده است اگر ما بخواهیم جلو برویم مجبوریم این صد تا دویست تا یا پانصد تا، هزار تا مسلمان را بکشیم و اگر نکشیم سپاه

والسلام علیکم ورحمة الله و برکاته